Opowieść ze Spoleto
• Spot „Z miłości do oliwy”
MITY I LEGENDY
Symbol drzewa oliwnego w piśmie świętym i poematach epickich Starożytności.
GOŁĘBICA
W Biblii czytamy o gołębicy, która powróciła na arkę Noego z gałązką oliwną w dziobie zwiastującą pokój między Bogiem a ludźmi.
HOMER
Oliwa i drzewo oliwne powracają często w homeryckiej mitologii Iliady i Odysei. Wspomnijmy chociażby łoże Odyseusza wystrugane z dużego drzewa oliwnego, czy też nacieranie i obmywanie jego ciała oliwą, by mogło zachować niezmienną siłę i młodość.
Cyklopi zaś używali kijów i pałek z drewna oliwnego, podobnie jak sam Odyseusz, który posłużył się takim kijem, by oślepić Polifema.
Z dzieł Homera dowiadujemy się też, że zmarłych kładziono na łożach z liści drzewa oliwnego i namaszczano oliwą, a groby dekorowano wieńcami z gałązek oliwnych.
ATENA
Według mitu, król Attyki, Kekrops, zwrócił się do bogów o opiekę nad miastem. Zeus wezwał więc do rywalizacji Posejdona, boga morza, i Atenę, boginię mądrości: pieczę nad miastem miano powierzyć temu, kto sprawi miastu najbardziej przydatny dar.
Posejdon uderzył swoim trójzębem w skałę, z której wytrysnął strumień słonej wody i ukazała się nigdy przedtem niewidziana postać konia, symbol panowania nad morzami. Natomiast Atena stworzyła drzewo oliwne, które przez tysiąclecia miało dawać ludziom ”bezcenny sok” do przyrządzania potraw, do pielęgnacji i masażu ciała.
Atena otrzymała palmę zwycięstwa i zyskała pieczę nad miastem, które od tej pory nazywane jest Atenami.
PANATENAJE
Ku czci bogini mądrości Ateńczycy wznieśli Partenon i ogłosili obchody święta panatenajskiego. Zwycięzcy zawodów otrzymywali w nagrodę pieniądze, medale ze złota i bogato zdobione amfory z oliwą ze świętych gajów oliwnych
OLIMPIADY
Na igrzyskach odbywających się na cześć Zeusa w Olimpii zwycięscy atleci nagradzani byli amforami z oliwą, a na ich głowy wkładano wieniec z gałązek oliwnych.
Powszechnym zwyczajem wśród sportowców było także masowanie ciała oliwą z oliwek.
ZWYCZAJE GREKÓW
Natłuszczanie ciała i włosów było też powszechne wśród zwykłych ludzi, którzy używali oliwy z oliwek z dodatkiem esencji z ziół i kwiatów. Ówcześni uwodziciele nosili zawsze przy sobie zasobnik perfumowanej oliwy zawieszony na nadgarstku lub przy pasie.
Oliwa z oliwek była ponadto dodawana do niektórych substancji o działaniu leczniczym.
OLIWA I ANTYCZNE BÓSTWA
W całej Starożytności, w wielu cywilizacjach oliwa miała zawsze funkcję oczyszczającą lub chroniącą, by zapobiegać oddaleniu się bóstwa.
STAROŻYTNI EGIPCJANIE
W cywilizacji egipskiej oliwa używana była do namaszczania ciał i głów zmarłych, które mumifikowano. W trakcie tych czynności do bożków oczyszczonych balsamami mogły się zbliżać tylko osoby z włosami, twarzą i stopami pomazanymi oliwą.
„Jeśli będziesz zbierał oliwki, nie będziesz drugi raz trząsł gałęzi; niech zostanie coś dla obcego, sieroty i wdowy” (Pwt 24, 20)
PISMO ŚWIĘTE
W Biblii wspomina się wielokrotnie o namaszczaniu królów, książąt, ołtarzy i przedmiotów liturgicznych. Nie wszyscy wiedzą, że mirra złożona w darze Jezusowi przez Mędrców, opisana jako „balsam Pana”, była zwykłą oliwą z aromatami.
W bazylice Świętego Grobu w Jerozolimie znajduje się Kamień Namaszczenia, płyta kamienna nawiązująca do obrzędu namaszczenia ciała Chrystusa, zanim zostało złożone do grobu:
na płycie palą się dziś lampy oliwne, a każda z nich symbolizuje wyznanie religijne.
Gałązki oliwne odnajdujemy we fragmencie Ewangelii mówiącym o triumfalnym wejściu Jezusa do Jerozolimy. Do dziś święci się je i wymienia jako znak pokoju w Niedzielę Palmową.
OLIWA W KULTURZE CHRZEŚCIJAŃSKIEJ
W religii chrześcijańskiej oliwy używa się do dnia dzisiejszego przy udzielaniu sakramentu chrztu, bierzmowania, ostatniego namaszczenia oraz święceń kapłańskich lub biskupich. Poza tym zapalona lampka oliwna przy ołtarzu oznacza obecność Pana.
